meltem

1 - Windows sistem dosyalarına niçin ihtiyaç duyuyor?
Windows işletim sistemini konfigüre edebilmek ve başlatabilmek için sistem dosyalarına ihtiyaç duyuyor. Farklı görev alanları için her seferinde farklı türde sistem dosyaları bulunuyor. Bazıları kullanıcı arayüzünü (masaüstü) biçimlendirmek için gerekliyken, bazıları mevcut donanım ve yazılımdan yararlanabilmek için kullanılıyor. Sistem dosyalarını „.sys“, „.dll“, „.ocx“, „.ttf“, „.fon“, „.com“, „.exe“, „.ini“ ve „.dat“ gibi uzantılarına bakarak kolaylıkla tanıyabilirsiniz.

2 - En önemli sistem dosyaları hangileri ?
„io.sys“ ve „command.com“ sistem dosyaları olmaksızın PC’nizde neredeyse hiçbir şey çalışmıyor. „io.sys“ sistem dosyası bilgisayarı başlatmak (sistemi başlatmak) için gerekli. Bu dosya örneğin monitör ve ekran kartı arasında olduğu gibi, işlemci ve sistem bileşenleri arasında iletişim kuruyor.
Buna karşılık „command.com“ dosyası klavye girişlerinden sorumlu. Bu dosya her bir kullanıcı komutunu kabul ediyor ve uygun başlangıç dosyasını etkinleştiriyor. Bu sistem dosyası pratik açıdan koordinatör işlevi görüyor.
Bunun dışında Windows „system.dat“ ve „user.dat“ adlı sistem dosyalarına bağımlı. Microsoft’un işletim sistemi görece eski yazılım için ayrıca „system.ini“ ve „win.ini“ adlı sistem dosyalarına ihtiyaç duyuyor.

3 - Registry adı ardında ne yatıyor ?
Registry (Kayıt Düzenleyici) kurulu donanım ve yazılımla ilgili tüm bilgilerin depolanmış olduğu merkezi muhafaza birimi, yani bir veritabanı olarak çalışıyor. Gerçi Registry adı burada yalnızca bir dosyanın kastedildiğini andırıyor. Ama sözkonusu olan aslında iki dosya: „system.dat“ ve „user.dat“.
Windows 98 altında yeni bir ses kartı kurduğunuzda, bu kart kurulumdan hemen sonra ilgili ayarlar ve sürücülerle Registry tarafından kapsanıyor. Sistem başlatıldıktan sonra bu bilgiler Windows tarafından ses kartı işletim sistemi tarafından tanınacak şekilde okunuyor ve işleniyor.
„system.dat“ dosyasında Windows donanım ve yazılım ile ilgili tüm bilgileri depoluyor. Bu dosya „user.dat“ dosyasından daha önemli. Burada kullanıcının özel ayarlarına dair tüm bilgiler saklanıyor. Bu bilgiler ön planda renk, artalan ve semboller gibi masaüstü ayarları ile başlat menüsü içeriklerinden ibaret.
Registry „system.ini“ ve „win.ini“ adlı iki sistem dosyasının takipçisi. Ancak bu iki sistem dosyası PC kullanıcısının görece eski yazılıma erişmesini sağlayacak şekilde Windows tarafından hala içeriliyor.

4 - Sanal sürücü deyince ne anlaşılıyor ?
DOS programları örneğin bir ses kartı gibi bir donanımı özel sürücülerle yönetebilecek şekilde yazılmışlardır. Ancak Windows 95 ve 98 sistemin stabilitesini korumak için doğrudan erişimi engelliyor.
Buna rağmen DOS programlarının Windows altında işleyebilmesi için, üreticiler sanal sürücüler geliştirmiş bulunuyor. Bu sürücüler her seferki programda “hakiki” bir ses kartı izlenimi uyandırıyor. Bir başka deyişle DOS programı PC’nin ses kartına eriştiğine inanıyor, oysa aslında yalnızca sanal sürücülerle iletişim kuruyor. Böylelikle donanıma her bir doğrudan erişimin önüne geçilmiş oluyor. Anabellekte yer tasarrufu için, sanal sürücüler yalnızca çağrıldıklarında başlatılıyor. Sanal aygıt sürücülerini „.vxd“ dosya uzantısına bakarak tanıyabilirsiniz.

5 - Sistem dosyalarımı nasıl güvence altına alabilirim ?
Registry’yi yedekleyebilmek için çok basit bir yöntem mevcut: „.dat“ uzantılı dosyaları Windows Explorer’da (Windows Gezgini) başka bir dizin ya da sürücüye kopyalayın. Her iki dosyayı da Windows dizininde bulacaksınız. Ayrıca Windows sistem dosyalarını yedeklemek konusunda uzman sayısız program var. Windows 95 için basit bir yedekleme programı örneğin Eru. Bunu kurulum CD’si üzerinde „othermisceru“ altdizininde bulacaksınız.
Microsoft Windows 98’de bu yardımcı programdan vazgeçmiş bulunuyor. Yine de bu işletim sistemi ile de sistem dosyalarınızı yedekleyebilirsiniz. İlgili DOS dosyasının adı „scanreg. exe“. Dosyayı scanreg /backup ile çağırdıktan sonra, Registry yedeklenecektir. DOS modunda scanreg /restore komutuyla Registry’yi geri yükleyebilirsiniz
Windows programı Sistem Bilgisi daha da fazla konfor sunuyor. “Araçlar”, “Kayıt Tarayıcı” altında her iki Registry dosyasını da yedekleyebilirsiniz. „system.ini“ ve „win.ini“ dosyaları da program tarafından kaale alınıyor.

6 - Sistem dosyaları nasıl zarar görüyor ?
Bazen bir sistem dosyası yanlışlıkla silinmiş olabiliyor. Aynı şekilde „system. ini“, „win.ini“ ya da „system.dat“ dosyalarında elle değişiklik yaparken kullanıcılar yanlış ayarlarda bulunabiliyor ya da sistem parametrelerini yanlış girebiliyor. Silinmiş satır kayıtları da kötü sürprizlere yol açabiliyor.
Ancak hata yapan yalnızca kullanıcı değil: Windows’un Deinstallation (program kaldırma) rutinleri bazen doğru çalışmıyor. Bunun sonucunda işletim sisteminin stabil çalışması olanaksızlaşıyor. Örneğin bir ekran kartı gibi bir donanım değiştirildiğinde de belirli riskler mevcut. Yanlış bir ekran kartı sürücüsü kurulduğunda, çoğu kez monitörde hiçbir görüntü belirmiyor - bu yüzden hatanın bertaraf edilmesi de neredeyse olanaksızlaşıyor.
Sistem dosyalarında hasar yeni kurulmuş programlarla da ortaya çıkabiliyor. Özellikle „.sys“ ve „.dll“ dosya uzantılı sistem dosyaları tehlike altında bulunuyor. Çok sayıda program kurulum sırasında SYS ve DLL dosyalarını başlarına buyruk olarak kendi sürümleri ile değiştiriyor. Kurulum yazılımı ile ya yeni ya da eskimiş sürümler işletim sistemine eklenebiliyor - her iki durum da Windows’un sistem stabilitesine olumsuz etkide bulunuyor. Bu da çoğu kez hata mesajlarına, hatta sistem çöküşlerine yol açıyor.