Bilgisayar oyunlarının ortaya çıkmasının bilgisayarın kendisinin ortaya çıkmasıyla aynı tarihte olduğu kabul edilmektedir. Her ne kadar bilinen ilk bilgisayar oyununun 1958 yılında New York Ulusal Brookhaven Laboratuvarı’nda fizikçi Willy Higinbotham tarafından geliştirilen osiloskoptan görünen interaktif masa tenisi benzeri bir oyun olduğu kabul edilse de, bundan 8 yıl kadar önce 1950’de matematik mühendisi Claude Shannon bilgisayarın satranç oynayabilecek şeklide programlanabileceğini ileri sürmüştü. İşte aslında bu tarihte makinaların düşünebileceği, yani sayısız araştırmaya ve uygulamaya konu olacak olan “yapay zeka” kavramı ortaya çıktı. 70’li yılların başından itibaren oyun sektörünü ticari yerini almasıyla inanılmaz bir gelişim oldu ve önce oyun konsollarının hakimiyetiyle gelişen sektör, 90’ların başından itibaren özellikle Microsoft’un Windows işletim sistemi ile PC’lerin önderliğinde hızını arttırdı. Sonuçta günümüzde hem konsol hem de bilgisayar ortamında pazar çok büyük bir hacme ulaştı. Bunun olmasındaki en önemli sebeplerden biri de internetin gelişimiyle internet üzerinden dünyanın her tarafındaki insanı aynı oyun platformunda buluşturabilen “online” oyunların ortaya çıkmasıdır.

Günümüzde “MMOG (Massively Multiplayer Online Game)” adıyla artık yüzbinleri bile aşıp, milyonlar seviyesinde oyuncusu/üyesi bulunan ve bu insanları aynı anda bir platformda buluşturabilen oyunlar bulunmaktadır. Amerika’da yaklaşık olarak insanların %15’inin her hafta sinemaya gittiği düşünülmesine rağmen, 2000 yılında Interactive Digital Software Association’ının raporuna göre Amerika nüfusunun yaklaşık %60’ının düzenli olarak oyun oynadığı belirtilmiştir4. Özellikle son birkaç yıl içinde, internet ortamının ve buna çok kullanıcılı oyun yapısının ve teknolojisinin gelişmesiye başta Amerika olmak üzere Japonya, Güney Kore ve Çin gibi uzak doğu ülkelerinin başı çektiği ülkeler ile Avrupa’nın başlıca önde gelen ülkelerindeki insanlarda oyun oynama sayısı ve sıklığı inanılmaz boyutlara ulaşmıştır. Buna paralel olarak oyun sektöründe başı çeken Amerika ve Japonya’ya artık Çin, Güney Kore, İngiltere ve Almanya gibi ülkeler de rakip olmaya başlamışlardır. Çok büyük bütçelerle çalışan oyun firmaları zaman içinde elde ettikleri çok yüksek miktarda kar paylarıyla Electronic Arts veya Konami gibi dünyanın en büyük bütçeli kuruluşları haline gelebilmektedirler (Resim: 5 Electronic Arts).



Yani insanların oyuna olan ilgileri gün geçtikçe artmakta ve bahsettiğimiz bu pazar da aynı oranda büyüyerek rekabeti kızıştırmaktadır. İnsanların bilgisayar oyunlarını tercih etmelerinde genellikle kişisel sebepler ağır basıyor gibi gözükse de özellikle gelişen online oyun pazarı ile aslında sosyal ve toplumsal sebepler bilgisayar oyunlarının insanlar tarfından tercih edilmesinde önemli etkiler oluşturmaktadır. Bir insanın kendini ispatlatmak için oyun oynama isteği ile internet üzerinden diğer insanlarla rekabet içinde olması sosyal etkilerin bir sonucu olarak görülebilir. Özellikle çocuklar üzerinde pozitif etkilerinin yanında negatif unsurlar da barındırması bu alanda psikoloji ve sosyoloji bilimlerinin günümüzde çok sayıda araştırma, analiz yapmalarına sebep olmaktadır ve yeni tartışmalar, açılımlar ve çözümler oluşturulmaya çalışılmaktadır. Yapılan oyunlar aslında yaş sınırı uyarılarıyla yetişkinler veya çocuklar gibi ayrılmaya çalışılsa da pratikte bunu sağlamak oldukça zordur. Sonuçta evinde bilgisayarı olan bir çocuk istediği oyunu oynayabilmektedir. Tabii ki oluşan sorunlar ve kötü yöndeki gelişmeler sosyoloji ve psikoloji bilimlerinin alanına girmektedir.
Konunun içeriği gereği ön planda olan soru “insanların niçin bilgisayar oyunlarını tercih ettiği”’dir.

Bu soruya cevap verebilmek için insanların oyunlardan beklentilerine ve oyunların bu beklentilere nasıl karşılık verdiğine bakmak gerekir. İnsanlara gerçek hayatta yapamayacakları birçok olanağı fantastik bir ortamda, abartılı bir ambiansla, hayal gücü ile örtüşebilen veya kişinin kişisel zevkleri dahilinde sunabilen oyunlar, birçok farklı türüyle hayatın bir parçası haline gelmişlerdir. Fiziksel ortamda oynanan oyunlara göre bilgisayar oyunlarının birçok artı özelliği bulunmaktadır. En önemli özelliklerinden biri insanları oyunun içine tam olarak dahil edebilmesi ve hatta merkezine oturtabilmesidir. İnsanlar her zaman gündelik hayatta yapamayacakları şeyleri oyun sayesinde yapmak isterler. Örnek olarak şiddet içerikli oyunların çok popüler olmasının önemli sebeplerinde biridir.

Sonuçta bir oyunda birini öldürdüğünüzde kimse size hesap sormaz ve yasal bir sonucu yoktur, devamında genellikle sadece bir oyun denilerek geçirilir. Küçük yaşlardaki bir çocuğun oyuncak silahıyla ateş eder gibi yapmasının, kendini bir asker veya polisin yerine koymasının bilgisayar oyunlarında görsel ve hareketli bir canlandırması karşımıza çıkar. Aslında bilgisayar oyunlarının tasarımında bu yaklaşım çok belirleyicidir. Örneklerle devam edersek, futbolu çok seven birinin bir bilgisayar oyununda bir takımı herşeyiyle yönetmek için” Fifa” veya “PES” oynaması, arabaya ve hıza meraklı bir insanın “Need for Speed” oyunu ile pahalı ve hızlı arabalarla yarışması, fantastik dünyayı seven bir kişinin Thief oyunu içinde bir hırsız karakterini oynaması, savaş stratejisi severlerin “Total War” oynaması, gerçekçi yaklaşımlardan hoşlananların “Microsoft Flight Simulator” simulasyon oyunu ile gerçeğe yakın uçuş yapması ve hatta ikili ilişkileri ve gündelik yaşam tarzlarını irdelemeyi sevenlerin Sims ve Sim City gibi oyunları oynamaları gibi sayısız farklı örnek verilebilir (Resim: 6 Microsoft Flight Simulator X).


Bütün bunların ana sebepleri eğlence kapsamında kişisel tatmin, yarışma duygusu, kendini ispatlama, takdir toplama, farklı şeyler öğrenme/tatma ve uç noktalarda bulunan bazı eylemleri yerine getirme gibi hemen hemen tamamı duygusal kazanımlara dayanır. Ancak şunu belirtmek gerekir ki, bilgisayar oyunları bütün bunları hem görsel hem sessel açıdan adeta bir sinema akıcılığında sunabildiğinden insanlar bilgisayar oyunlarına neredeyse mahkum olabilmektedir. Buna en iyi örnek oyun oynanırken gerçek zamanlı olarak ekrana yansıtılan oyunun gidişatı ve senaryo kurgusu, zaman zaman bölüm aralarında sinematiklerle süslenmektedir.