meltem

Pazarlamacılar rakamları severler çünkü bu sayede yeni ürünlerin ve geliştirmelerin neler sunacağını kolayca anlatmak mümkündür. Örneğin, en basit şeklide 2.0 sürümü her zaman 1.0 sürümünden iyidir, 3 GHz saat hızı 2 GHz’den hızlıdır ve 4 GB bellek 3 GB’den iyidir. Artık evrensel bir kabul halini alan daha fazlası daha iyidir mantığı genelde her yerde işler.



Ancak gerçek hayat rakamlarla anlatılanlardan çok daha karışıktır. Bazen 2.0 sürümü 1.0 sürümünde bulunan şık bir özelliğin gitmesine neden olur. Bazen 3.0 GHz saat hızı daha eski bir mimariye sahipse 2.0 GHz’den daha yavaş çalışabilir. Ve bazen daha fazla bellek hiçbir fark yaratmayabilir.



Ekran kartı üreticileri bellek miktarını en başından beri bir pazarlama aracı olarak kullanıyorlar. Eskiden 1024x768 çözünürlükte çalışabilmek için belirli bir bellek miktarına sahip olmanız gerekirdi. Zaman geçtikçe 3B hızlandırıcılar çıktı ve ekran kartı üzerindeki bellek dokuları ve keskinliği yumuşatma (AA) gibi özelliklerin barındırılması için kullanılır oldu.
Bu yazının amacı ekran kartı belleğinin nerede kullanıldığını derinlemesine irdelemek değil. Bunun yerine farklı bellek miktarları arasında oyunlar açısından önemli bir başarım farkı olup olmadığına bakmak istiyoruz. Amacımız daha fazla ekran kartı belleğinizin olması size neler kazandırır tam olarak bunu göstermek.
Ancak yazıya girişmeden önce açıklığa kavuşturulması gereken bazı tanımlar var.


Bellek Veriyolu ve Miktarı

Kullanıcılar arasında en yaygın olan yanlış bilgi ne kadar çok belleğiniz varsa o kadar yüksek başarım elde edeceğinizdir. Bellek veriyolu genişliği oyun başarımı üzerinde doğrudan etkiye sahipken bellek miktarının hızlı ekran kartları üzerinde doğrudan başarıma etkisi yoktur. Bellek miktarının başarıma bazen dolaylı yollardan etkisi olabilir.



Ekran kartı bellek veriyolu iki ana etmene bağlıdır: saat hızı ve arayüz genişliği. Saat hızı işlemcilerde olduğu gibi MHz cinsinden ölçülür. Arayüz genişliği ise bit olarak ölçülür örneğin 128-bit gibi. Fazla ayrıntıya girmeden kısaca anlatırsak: Diğer bütün özellikler aynıyken 200 MHz bellek 100 MHz belleğe göre iki kat daha fazla bellek aktarımı sunar. Benzer şekilde 128-bit bellek 64-bit’e göre iki kadar daha fazla bellek aktarımı sunar.
Burada iki değişkenden (saat hızı ve veriyolu genişliği) bahsettiğimiz için biraz karışık gelebilir. Örneğin, 200 MHz 64 bit bellek, 100 MHz 128 bit bellekle yaklaşık olarak aynı aktarım hızına sahiptir. Tabi bellek gecikme süresi (latency) gibi başka etkenler de vardır. Ayrıca teknolojik gelişmeler de aktarım hızını etkiler. Örneğin aynı hızda GDDR5, önceki GDDR4 belleğe göre iki kat daha fazla veri aktarımı yapar. Ancak genel olarak sizin bilmeniz gereken şey veriyolu aktarım hızının oyun başarımı üzerinde doğrudan etkisi olduğudur.



Ancak bu yazıda bellek veriyolu genişliği üzerinde fazla durmayacağız. Bunun yerine megabyte (MB) veya gigabyte (GB) cinsinden ölçülen ekran kartı üzerinde bulunan bellek miktarını mercek altına alacağız.
Daha önce de söylediğimiz gibi ekran kartının üzerinde bulunan bellek miktarının oyun başarımı üzerinde doğrudan bir etkisi yoktur (ancak dolaylı etkisi olabilir). Ekran kartı belleği belirli bir oyun için yeterli alan olmazsa kötü bir etki yaratabilir. Eğer grafik belleği 512 MB’nin altındaysa diğer bütün değişkenler aynıyken 2 GB belleğe sahip bir ekran kartıyla 512 MB belleğe sahip bir ekran kartı aynı başarımı verir. Eğer oyunun ayarları ve çözünürlüğü 512 MB’nin üzerinde bellek gerektiriyorsa 512 MB bellekli ekran kartı 2 GB bellekli olana göre daha düşük başarım sergiler.
Bu bilgileri göz önüne alarak belli başlı oyunları farklı çözünürlüklerde ve ayarlarda değişik ekran kartlarıyla (512 MB, 1GB ve 2 GB bellekli) deneye soktuk. Bütün ekran kartları ATI’nin Radeon HD 4870 GPU’suna sahiplerdi ve bütün kartların aynı işlemci ve bellek hızlarında çalıştığından emin olduk. Şimdi kartları yakından tanıyalım.


Powercolor AX4870 512MD5-G
Radeon HD 4870 512MB
İlk önce 512 MB bellekli ekran kartıyla başlayalım, PowerColor Radeon HD 4870.





Bu kart fabrikadan hızaşırtılmış olarak geliyor (standart olan 750 MHz yerine 770 MHz). Bu yüzden her şeyin eşit olmasını sağlamak adına kartın hızını düşürdük. GDDR5 bellek 900 MHz hızında çalışıyor ki bu hız standart Radeon HD 4870’lerle aynı. Ürünün yurt dışı fiyatı 135 $ civarında.


XFX 487A-ZHFC
Radeon HD 4870 1GB




XFX’in bu Radeon HD 4870 modeli 1024 MB bellekle, standart 750 MHz işlemci ve 900 MHz GDDR5 bellek hızlarıyla geliyor. Ürünün yurt dışı fiyatı 145 $ civarında.

Sapphire Vapor-X
Radeon HD 4870 2GB





Sapphire’nin bu modeli 2 GB bellek miktarı sunuyor. Referans Radeon HD 4870 ile aynı hızları sunmasının dışında bu ürün kendine has bir soğutucuya sahip. Ürünün yurt dışı fiyatı 225 $ civarında.


Deneyler


Crysis’te bellek kullanım farkını göstermek için önce Yüksek (High) kalite ayarında testleri yapacağız daha sonra ise Çok Yüksek (Very High) kalite ayarına geçeceğiz. Çok yüksek kalite ayarı daha yüksek çözünürlüklü dokular, gölgeler ve daha ayrıntılı süzgeçler kullanıyor. Bunların bellek kullanımına etki etmelerini bekliyoruz:
















Sadece 2560x1600 çözünürlükte 512 MB kapasiteli ekran kartı az bir farkla geride kaldı. Bakalım ayarları artırınca neler olacak:











Bir kez daha 2560x1600 çözünürlük seviyesine kadar ortalama kare hızları arasında belirgin bir fark yok. Ancak bu ayarlarda oyun o kadar yavaş çalışıyorki sonuçlar sadece test amaçlı kullanılabilir bu hızlarla oyunu oynamak mümkün değil. En düşük kare hızına baktığımızda (grafikte mavi çubuklar) 512 MB bellekli ekran kartının sürekli geride kaldığını görüyoruz. Sonuç olarak burada bellek miktarının artırılması işe yarıyor.
Crysis artık eskimiş olmasına rağmen hala başarım açısından bilgisayarları en çok zorlayan oyunlardan birisi olmaya devam ediyor. 1920x1200 çözünürlükte 512 MB bellekli ekran kartıyla 2 GB bellekli ekran kartının ortalama başarımlarının benzer yakın olması bu oyunun belleği oldukça idareli kullandığını gösteriyor.



Far Cry 2, Crysis kadar zorlayıcı bir oyun değil bu yüzden ayrıntı ayarlarını ilk deneyden en yüksek seviyeye getirdik (Ultra Quality). İkinci tur deneylerimizde ise belleğin etkisini görmek için bu ayarlara bir de 4x AA ekleyeceğiz.












512 MB ekran kartının 1920x1200 çözünürlükte az farkla geride kaldığını görüyoruz. Bu durum 2560x1600’de daha da belirgin hale geliyor. Crysis’te olduğu gibi 1 GB bellekli model 2 GB bellekli modelle aynı başarımı sergiliyor. Bakalım AA eklenince sonuçlar değişecek mi?







İşte şimdi bir yerlere varmaya başladık. 4x AA ayarı açıldığında 512 MB bellekli ekran kartının başarımı oldukça düşüyor. Ancak yine de çözünürlük 1920x1200 ve üzeri olmadığında başarım düşüşü o kadar da büyük değil ve 512 MB’li model oynanabilir olmayı sürdürüyor.

World In Conflict
Far Cry 2’de kullandığımız stratejiyi World In Conflict deneyinde de devam ettireceğiz: En yüksek ayarlarla ilk deneyleri yaptıktan sonra 4x AA ve 16x AF ayarlarını açık ikinci set deneylerimizi gerçekleştireceğiz.










Burada irdelemeye değecek önemli bir fark görünmüyor. Bakalım 4x AA ve 16x AF açıldığında neler olacak:







Sonuçlar birbirine çok yakın. 2560x1600 çözünürlükte 512 MB bellekli kartın hızı bir düşük kalıyor. Ancak 1920x1200’de arada kayda değer bir fark yok. Anlaşılan World In Conflict daha çok işlemciye yüklenen bir oyun.

Deney Sonuçları: Left 4 Dead

Şu ana kadar uyguladığımız stratejiyi bu deney için de uyguluyoruz. Önce Left 4 Dead’i en yüksek ayarlarla çalıştıracağız sonrasında 4x AA ve 16x AF ekleyip testleri bir kez daha yapacağız.









Sonuçlar birbirine çok yakın. Ne yazık ki Left 4 Dead’in deney arayüzü en düşük kare hızlarını göstermiyor. Ancak sonuçlar o kadar yakın ki bunun çok önemli olmadığını düşünüyoruz. Bakalım AA ve AF açıldığında ne olacak:







Yine değişen bir şey yok. Zaten Left 4 Dead’i geliştiren Valve eski donanımlar üzerinde oldukça iyi grafikler veren oyunlar geliştirmesiyle ünlü. Anlaşılan Left 4 Dead’in motoru 2560x1600 çözünürlükte 512 MB ekran kartıyla bu sonuçları verebilmek için belleğin her bir zerresini en verimli şekilde kullanıyor.

Deney Sonuçları: Grand Theft Auto IV


En ilginç deneyi en sona sakladık: Grand Theft Auto IV.
İlginç olmasının nedeni GTA IV’ün ayarlarında seçilen ayrıntı seviyesinin ne kadar bellek gerektirdiği yazıyor. Bu da bizim deneyimiz açısından çok uygun bir ortam yaratıyor.
GTA’yı ekran kartı üzerinde olandan daha fazla bellek kullanmaya ikna etmek için ince ayar yapmamız gerekti. “commandline.txt” isimli bir dosya yarattık ve içine “-norestrictions” yazdık. Bu sayede oyun donanımın sunduğu kapasitenin üzerinde ayarları kabul eder hale geldi.
Öncelikle 2560x1600 çözünürlükte 500 MB’nin altında bellek kullanan ayarlarda testleri yaptık. İkinci deneyleri ise 1 GB’nin üzerinde belleğe gereksinim duyan ayarlarda yaptık ki 512 MB ve 1 GB bellekli ekran kartları 2 GB bellekli ekran kartı karşısından tam olarak ne yapacak görelim.














Burada bizi şaşırtan bir sonuç çıkmadı: Kartlar arasında bir fark yok. Bakalım bellek kullanımı 1 GB sınırını aşınca neler oluyor:










Sonuç

512 MB’lik ekran kartı bu ayarlarda oyunu hiç çalıştıramadı. 1 GB bellekli ekran kartı ilginç bir şekilde 2 GB’ye çok yakın sonuçlar verdi. Ancak 2560x1600 çözünürlükte fark edilir başarım düşüşü yaşadı.


Bir sürü deney ve veriden sonra sonuç olarak nereye vardık? Ne kadar ekran kartı belleği gereklidir? Deney sonuçlarından bazı genel çizgiler çizecek kadar bilgi edindik.
Oyuncular için ne kadar ekran kartı belleği gerekeceğini etkileyen üç ana etken var: Çözünürlük, görsel kalite ayrıntı ayarları ve AA. Çoğu durumda 512 MB bellek bu etmenlerden birisini artırmak için yeterli başarımı sunuyor (hatta çoğu durumda ikisini). Ancak üç ana etmeni de son sınırıa dayamak istiyorsanız (en yüksek çözünürlük, görsel kalite ayarları ve AA) 512 MB’den daha fazla belleğe sahip bir model almak daha akıllıca.
Dikkate almanız gereken temel şey çoğumuz için donanımsal olarak da sınırlandığından ekran çözünürlüğüdür. Genelde 20” ve altı ekranlar 1680x1050 çözünürlüğe sahip olarak gelirler. Bu durumda 1 GB bellekli ekran kartının pek fazla bir anlamı yok. Ancak ekranınız 1920x1200 doğal çözünürlüğe sahipse (21” veya dha büyük) az bir farkla 1 GB bellekli bir ekran kartı almak sizin için iyi olur.
2 GB bellekli bir ekran kartı sadece 1920x1200 çözünürlüğün üstünü, en yüksek görsel ayrıntılar ve AA ayarlarıyla kullananlar için biraz olsun mantıklı hale geliyor. Ancak aradaki fiyat farkı belirgin olduğundan 1920x1200 çözünürlüğün altında kalan kullanıcılar için 2 GB bellekli bir ekran kartını kesinlikle tavsiye etmiyoruz.



Tabi dikkat edilmesi gereken başka etkenler de yok değil. Sonuçta oyunlar her geçen gün daha fazla bellek alanı istiyorlar. Uzun ömürlü kullanım düşünüyorsanız belki daha yüksek kapasiteli modelleri düşünebilirsiniz. Daha da önemlisi farklı işlemciye sahip kartlar arasında bellek büyüklüğüne bakarak karşılaştırma yapmayın: 512 MB Radeon HD 4870 veya 768 MB GeForce GTX 260 her zaman 2 GB Radeon HD 4670’ten veya 2 GB GeForce 9600 GTS’den daha iyi sonuçlar verecektir. Buradan çıkarılacak sonuç iş başarıma geldiğinde ekran kartının işlemcisinin, kart üzerinde bulunan bellekten çok daha önemli olduğudur. Hangi kartların diğerlerine göre daha hızlı olduğu hakkında genel bir fikir edinmek için başarım listelerimize bakabilirsiniz.
Son sözler olarak şunları söyleyelim. Eğer kullanıcı kalite ayarlarını ve AA seviyesini biraz kısarsa 512 MB ekran kartı belleği de uzun süre oyunlarda yeterli başarımı vermek için yeterlidir. Ancak çözünürlük ve kalite ayarları açısından her zaman yükseklerde gezmeyi seviyorsanız en azından 1 GB bellekli bir ekran kartı almanız daha iyi olacaktır.