meltem

Geçmişten bugüne kadar bir Civilization oyununu, oynamak âşık olmaya benzemiştir hep. İlk başta sarsak bir iki deneme hamlesi ile başlarsınız ve bir hafta sonra bir bakmışsınız ki boğazınıza kadar mancınık ve süvari askerlerine batmışsınız. Ve aynı aşk gibi Civilization serisi de karmaşıklığı, vicdansız ikiyüzlülüğü ve olası uzun uzadıya çatışmalarıyla ünlüdür.

Sonuç olarak seriye ait hiçbir oyun konsollara doğru düzgün bir şekilde çevrilemedi, konsol oyuncuları günlerce sürecek ve daima değişim gösteren yüzlerce değişkenin olduğu karşılaşmalar yerine çabuk ve yoğun eğlenceyi tercih eder. Kaliteli bir Civilization deneyimini ofis sandalyesinden alıp salondaki kanepeye getirmek tam da serinin yaratıcısı Sid Meier’ın aradığı türden bir zorluktu, serinin son oyunu olan Civilization Revolution ile aradığını bulduğunu söyleyebiliriz rahatlıkla.




Daha önce hiç Civilization oynamamış ve Civ nedir bilmeyenler oyuna ait ön inceleme yazısını okuyarak fikir edinebilirler, ancak yine de kısaca bir değinelim. Civilization oyunları sıra tabanlı stratejidir, oyuncular oyundaki uygarlıklardan birisini seçer ve küçük bir köy ile başlayarak dünyayı ele geçirme ameli ile uygarlıklarını geliştirip büyütürler. Uygarlık geliştikçe şehirler yayılır, şehirlerin nüfusu ve yüzölçümü büyür, yeni teknolojiler geliştirilir ve bol bol askeri manevralarda bulunulur. Kartlarınızı doğru oynamayı becerirseniz sopalarla toprağı eşeleyen ilkel köylülerden uzaya roketler gönderen bir mega-uygarlığa ulaşabilirsiniz ve bu genellikle saatler süren, bitmek bilmeyen turların ardından ince işlenmiş mikro-yönetim ile gerçekleşir.

Civilization Revolution, önceki Civ oyunlarının doğrudan bir port edilmiş hali değil, klasik Civ fikrinin temelden alınıp, konsol kültürü, teknolojisi ve kitlesi düşünülerek yeniden inşa edilmiş hali daha çok. Oyun hızına, akışına, kullanım kolaylığına ve eğlenceli olması açısından çok dikkatli yaklaşılmış oyuna, yapımcı Firaxis Civilization’ın PC oyuncuları için gerekli olan ağır işlerin bir kısmından sakınmış. Elde edilen sonuç ise ayıklanmış bir sıra tabanlı strateji oyunu olarak hem daha önce hiç oynamamış olanlar için güzel bir girizgâh olmuş hem de daha işlek bir konsol çözümü isteyen deneyimli PC oyuncuları için tatmin edici bir konsol deneyimi olmuş.




Civ Rev’i düşünüp tasarlarken Firaxis’in düsturu anlaşılan “al ve oyna” gibi bir şey imiş. Oyundaki her modun başında seçebileceğiniz 16 uygarlık var, her birinde kendine has kabiliyetler ve çağ bonusları bulunuyor. Çağ bonusları yeni bir çağa girilince etkinleşen özellikler. Misal olarak Mısır uygarlığı Sanayi Çağı’na girince tüfekli piyadeleri (“Rifleman”) hareket puanına +1 alıyor. Civ Rev, bunlar gibi sizi oyunda kaldığınız ve devam ettiğiniz için ödüllendiren birçok detaya sahip ve bunun için sizi her bir özellik ve sayıyı düşünüp mikro-yönetim ile uğraşmak zorunda bırakmıyor.

PC’ye çıkan son Civ olan Civilization IV (ve eklentileri) ile Civilization Revolution arasındaki farkları ortaya dökmeye kalkarsak İskenderiye Kütüphanesi’ni doldurur yazacaklarımız, bu farklara zaten ön incelemede değinmiştim bol bol, haliyle bu sefer onlara girmeyeceğim. Ancak bazı belli başlı kilit değişiklikler var bahsetmek gereken. İlk olarak, tahmin edileceği üzere, Civ Rev oyunları PC’deki Civ’lere kıyasla çok daha kısa sürüyor. Birçoğu saatler ile ifade edilebilen sürelerde bitiriliyor ve bunlar iki basamaklı sayılara çıkmayan saatler, hatta 5 saati geçen yok bile. Tabii bu tamamen oyuncunun deneyim, oyun stili ve hızına bağlı. Karşınızdaki rakibin insan mı yoksa yapay zekâ mı olduğu ile zorluk seviyesine göre bu süre değişkenlik gösterebilir. Haritalar önceden hazırlanıp rastgele oluşturulmuş, yani oyun alanının ne kadar büyük olacağı, nasıl görüneceği konusunda kontrol sahibi değil oyuncu. Oyun genelinde birçok basitleştirme yaşanmış ve bazı oyuncuları soğutabilir oyunun karmaşıklığı büyük oranda azaltıldığı için. Şehirlerde yaşayan insanlar açlıktan ölmüyor, şehir yönetimi oyuncunun elinden biraz alınmış ve kazanma koşulları azaltılmış.




Bunlara karşın halen daha Civilization’a has ciddi strateji kavrayışı korunmuş Civ Rev’de. Oyunu kazanmanın dört yolu mevcut; Domination (tüm dünyayı ele geçirmek), Technology (mekik yapıp uzaya ilk yollayan olmak), Economic (ülke ekonomisini ve yaşam koşullarını, kaynakları en üst düzeye çıkartmak) ve Cultural (kültür seviyesini en üst düzeye çıkartmak). Her bir yol farklı oyun stillerine göre adapte edilmiş. Eğer devasa ordular kurup komşularınızı ezip geçmek hoşunuza gidiyorsa Civ Rev’de Domination peşinde oynayıp bol bol eğlenebilirsiniz. Her uygarlığın kendine özel savaş birimleri var, bunun sayesinde birkaç kez kazandıktan sonra bile tek oyunculu modu oynamak zevkini koruyor. Üç askeri birimi tek bir tuşa basarak birleştirip bir ordu yaratabilirsiniz, ordular birden fazla üniteye sahip olduklarından zaten daha yüksek skorlar ile savaşırken, zaferler kazandıkça durumları iyileşiyor, terfi ediyorlar. Ninja Catapult ordusu ile bir düşman şehrini yok etmek oyun oynarken alınabilecek zevkler arasında üst sıralarda yer alan bir şey doğrusu. Buna benzer olarak tattığım bir zevk de aynı tur içinde 50'ye yakın ICBM ile dünyayı bir anda temizlek idi.

Diğer kazanma yöntemleri peşinden gidecekseniz oyunun teknoloji ağacını ve diplomasi ekranını iyi öğrenmeniz gerekiyor. Teknoloji, gelişiminiz için gerekli olan şey, diplomasi ise savaş, kargaşa ve kan meraklısı komşularınızı sakinleştirip onlarla dost kalarak kavgadan uzak durmanız için gerekli. Bu şekilde hepsinden önce uzaya bir gemi yollayıp Alpha Centauri’ye gidebilir, 20.000 altın kazanıp Dünya Bankası’nı inşa edebilir veya 20’şer tane dünya harikası, büyük adam ve kültür vasıtası ile ele geçirilmiş şehir kombinasyonunu sağlayıp kültürel zafere ulaşabilirsiniz. Sıra diğer uygarlıkların hareketlerini yapmasındayken Gandhi’nin ekranın ortasında çıkıp sizi topyekûn yıkım ile tehdit etmesini görmek gerçekten yaşanması gereken bir deneyim, daha da iyisi onun her tehdidini bir iki devlet sırrını rüşvet olarak verip geçiştirebiliyor olmanız.

meltem

Diplomasi ekranı, Civilization Revolution’ın tüm en kullanışlı ve anahtar fonksiyonları gibi, tek bir tuşa basarak açılıyor, diplomasi sadece tek oyunculu modda değil çok oyunculuda da işe yarayan bir şey. Çok oyunculu oyun Civilization deneyiminin çok önemli bir kısmını oluşturur ve bu önem Civ Rev içerisine layığı ile oturtulmuş. Maksimum dört oyuncu online olarak bir araya gelip karşılıklı oynayabiliyorlar, takım olarak veya herkesin kendi başının çaresine baktığı şekilde uygarlıklar karşı karşıya gelebiliyor. Oyun eğer gerekliyse kendiliğinden otomatik olarak yapay zeka tarafından yönetilen bir oyuncu ekliyor, eğer insan oyunculardan birisi online iken çıkıp giderse oyun o uygarlığın kontrolünü hemen ele alıyor.

İlk başlarda birkaç tekleme dışında Civ Rev online konusunda lag içermeyen ve oldukça akıcı bir oyun olarak göze çarpıyor. Sesli sohbet desteği mevcut, üstüne bir de diplomasi ekranından doğrudan erişilebilen özel sohbet uygulaması var. Online oynarkene eğer oyunculardan birisi size eziyet ediyorsa işin kolayı var, hemen ortak düşmanınız olan bir oyuncuya özel sohbet açın ve birbirlerine karşı kışkırtın. Ah ah, diplomasi ve olasılıklar, işte bunu seviyorum. Bana kağıt üzerinde oynanan Diplomacy oyununu hatırlatıyor hep.




Civilization Revolution çok zor ile basit oynanış arasındaki ince çizgiyi başarılı bir biçimde çizip benimseyen dikkat çekici bir konsol stratejisi. Lakin şu da var ki, saatlerce oynadıktan sonra “hardcore” bir Civilization fanı ve oyuncusu olarak (ilk Civ oynadığımda sene 1997 idi) biraz daha derinlik ve detay aramaya başladı gözlerim ve ellerim, ama yapacak bir şey yok, PC oyunları arasında en fazla derinliğe ve detaya sahip olan bir oyunu hem donanım hem de kontrol kısıtlamalarının olduğu konsollara getirmenin doğal bir sonucu bu. Evet, oyuna kolaylıkla ve hızlıca girip çıkabiliyorum ama aynı zamanda işçilerimin hareketlerine mikro-kontrol uygulayamıyorum, işçiler için üretim seçenekleri var ne yapacaklarını belirleyen ama bunlar oldukça basit ve sınırlı, ve sonuçta tek tek sen onu yap sen de şunu yap demenin zevkini vermeyecektir asla toplu emirler. Günler ve hatta aylar sürecek devasa savaşlara, harekatlara, seferlere de çıkamıyorum. Rastgele yaratılmış haritalar hoş bir fikir olsa da ve bazı stratejik sorunları gidermiş olmasına rağmen elde edilen sonuçta oyundaki haritalar ve bölgeler gerçekten kendine özgü olmaktan uzak, birkaç oyunun ardından da haritalar kendini tekrar etmeye başlıyor ve bayıyor.

Oyunda iki tane tek oyunculu mod var, bir tanesi standart bir oyun türü, bir uygarlık seçip yapay zekaya karşı oynuyorsunuz, ama asıl tat veren kısım Senaryo modu. Oyun ile birlikte birçok değişik Senaryo geliyor, her birinin farklı parametreleri var. İndirilebilir içerik vasıtası ile ilerleyen günlerde daha fazla Senaryo da çıkacak. Bir senaryoda barbarlar inanılmaz derecede güçlü iken, bir diğerinde teknolojik gelişme daha hızlı seyrediyor. Bunun gibi bir çok değişken etmen var ve bunlar yeniden oynanabilirliği epey bir arttırıyor.




Doğası gereği Civilization Revolution, PC karşıtlarının aksine daha sığ bir strateji oyunu, sığ demek illa ki de negatif bir anlam taşımıyor. Hatta başarılı olmasının sebebi de bu, uygun olamayan bir PC port’unu giremeyeceği bir kalıba sokmaya uğraşmaktansa doğrudan bulunduğu platforma uygun olarak geliştirilmiş ve böylece diğerlerinin başaramadığı şeyi başarmış. Tüm kısıtlamalarına rağmen Civ Rev tüm karakteristik ve parlak beklentileri karşılıyor.

Ekranda zırt pırt çıkan uygarlık liderleri ve size ait olan danışmanlar üzerinde iyi uğraşılmış, yaratıcı ve eğlenceli, hatta Sims benzeri kendilerine ait sesletim, dil ve mimikler taşıyorlar. Göze batan sorunlardan birisi ekranda çıkan bu karakterlerin oyunu ara sıra yavaşlatıyor olması, oyunun eğlencesini ve gidişatını çok etkilemiyor ama yine de fark ediliyor.




Sonuç olarak, bu oyun Civ fanlarının beklediği konsol oyunudur denebilir. PC’de bugüne kadar çıkan Civilization oyunlarındaki seriye ününü katan her bir detay, öğe ve mekanik bulunmuyor ancak içerdiği ekonomik yapı, kişilik ve hız ile bunları büyük oranda telafi ediyor. Bir çok tarzın taraftarı olan oyuncular bunu alıp kaptıracaklardır kendilerini, benim gibi usta ve yılların Civ hayranı olan PC kitlesi fazla sevmeyecek ve takılmayacaktır, gerçekten ortalama ve altı olan oyuncular ise bu oyunda bile zorlanacaklardır, hatta bir kısmı oyunun yarısında ezici bir mağlubiyetle karşılaşacak. Civilization Revolution yapımcıları ve Sid Meier akıllıca olan bazı zor kararlar vermiş ve ödünler vermiş, sonuç olarak ortaya gayet başarılı bir konsol strateji oyunu çıkmış, biraz daha derinlik iyi olurdu belki ancak genel olarak bu oyun son derece uygun ve başarılı. Ancak bu bizi yeni PC Civilization’larını heyecanla beklemekten alıkoyacak mı? Elbette hayır.